Spaanse wijnen

In totaal heeft Spanje ruim 1,1 miljoen hectare van wijngaarden en hiermee is het land in het bezit van de grootste wijngaardoppervlakte ter wereld. Met een wijnproductie van 3 miljard liter staat het land derde op de lijst van wijnproducenten. De landen Frankrijk en Italië produceren 5 keer zoveel wijn.  

De opbrengst per hectare ligt in Spanje lager dan in andere landen, om verschillende redenen. Hier worden de wijngaarden minder intensief beplant, omdat men geen nood heeft aan ruimte. Tevens is het zeer warm waardoor de druivenplanten minder vruchten opbrengen. Er is minder vocht beschikbaar voor de druiven. 

 Geschiedenis van Spaanse wijn

De Spaanse wijnbouw startte ver voor onze jaartelling. Archeologische vondsten tonen aan dat oude amfora's resten van wijn bevatten. Tijdens de 700 jaar durende Moorse bezetting verdween de wijnbouw niet en tijdens die periode werd er weinig wijn geëxporteerd. Pas rond het einde van de 19e eeuw nam de export toe, mede vanwege de druifluisepidemie in Frankrijk. Door de Spaanse burgeroorlog in de 20ste eeuw en door het regime van France raakte het land in een economisch en politiek isolement. Er was geen concurrentie met buitenlandse wijnen en er was dus geen noodzaak om de wijnen te verbeteren. De nadruk lag bij de productie op het maken van bulkwijnen voor het eigen land. 

Na de dood van Franco in 1975 moderniseerde de Spaanse wijnbouw. Nadat het land in 1986 lid werd van de EU was er een positief effect merkbaar op de kwaliteit van de Spaanse wijnen. Mede door de grote financiële steun van de EU kon de wijnbouw verbeteren en het karakter van de wijnen veranderde totaal. Frisse en fruitige wijnen namen de plaats in van overdreven lang gerijpte wijnen. Door het hele land bouwde men nieuwe wijnbedrijven, voorzien van moderne technologie. 

Een van de grote verbeteringen was het feit dat er nieuwe wijngaarden werden aangeplant met edele druivenrassen. De snelle omschakeling werd een feit door de structuur van de Spaanse wijnbouw en de handel. Doorgaans produceren de boeren hun wijnen niet zelf. De druiven worden verkocht aan wijnhuizen (bodega’s) of coöperaties. Hier worden de druiven verwerkt en verkopen de wijnhuizen hun eigen wijn onder hun eigen naam. Door hun grootte hadden de bodega’s genoeg financiële middelen om de wijngaarden opnieuw te kunnen beplanten.

 Wijnbouw in Spanje

Spanje heeft sterk uiteenlopende klimaten. Het weer loopt uiteen van regenachtig en mild in het noordwesten tot zeer heet en droog in het zuiden van het land.Hierdoor is het mogelijk om zeer verschillende rassen druiven te telen in dit land. Spanje biedt dus een rijk aanbod van verschillende wijnen met elk een sterk eigen karakter. 

 Druivenrassen

De vele druivensoorten die in Spanje worden verbouwd zijn (op enkele uitzonderingen na) allemaal inheems. Er zij maar liefst ruim 70 soorten belangrijke inheemse druivensoorten. Zo is er de zeer gewaardeerde airén, die naar appel, peer en amandel ruikt. De grenache blanc (garnacha blanca genoemd) biedt alcoholrijke wijnen. De maccabeo brengt met name mousserende cava-wijnen voort. Deze druif wordt ook wel de viura genoemd en komt veel voor in de Riojastreek. Veel versterkte sherry’s worden gemaakt van palomino-druiven met sterke tonen van appels en noten. De zeer zoete Pedro Ximénez druif wordt regelmatig gebruikt voor sherry. Deze sterk geurige witte albariño druif wordt veel verbouwd in met name Galicië.

Naast de Spaanse witte druiven worden ook blauwe druiven aangeplant in Spanje. Een voorbeeld hiervan is de grenache noir (garnacha tinta) voor wijnen met tonen van bramen, kersen en specerijen. Deze druif groeit snel in warme gebieden en wordt veel gemengd met wijnen van andere rassen. Graciano-wijnen bevatten veel tannine en deze wijnen moeten lang rijpen. Deze druifsoort wordt veel gebruikt voor het maken van Gran Reserva’s in Rioja en Navarra. Een edel druivenras is de tempranillo. Deze druif is van belang voor de Rioja, maar is ook te vinden in het noorden en in La Mancha in het zuiden van het land. Tempranillo-druiven bieden aroma's van pruimen, specerijen en aardbeien. Internationale druivenrassen zijn onder andere de merlot, syrah en de blauwe Cabernet Sauvignon Ook bijvoorbeeld de witte chardonnay is in het land in opmars. 

 Classificatie

Het etiket op een Spaanse wijn zegt veel. Zo is er de aanduiding van de kwaliteitsklasse, die volgens een met Frankrijk vergelijkbaar aanduidingssysteem wordt vastgelegd. Tevens is er een rijpingsaanduiding die uniek is voor Spanje. Zo zijn er de: 

• Vino de Mesa en Vino Comarcal: dit zijn tafelwijnen. Ook het land van herkomst moet op het etiket worden vermeld, maar de streek van afkomst mag niet worden genoemd. Bij de eerste aanduiding staat geen oogstjaar vermeldt. Bij de tweede wel. 
• Vino de la Tierra: dit is een landwijn met herkomstaanduiding.
• Denominación de Origen (DO): een goede kwaliteitswijn met een herkomst-aanduiding. Spanje heeft tegenwoordig ruim 60 DO-gebieden.
• Denominación de Origen Calificada (DOC): dit is wijn van de hoogste klasse. Er zijn slechts 2 DOC-gebieden: Rioja en Priorato. Hiervoor zijn de eisen bijzonder streng. Het gebied moet tenminste tien jaar een DO hebben om hiervoor in aanmerking te komen. 
• *Vinos de Pago wijngaarden zijn wijngaarden in een DO-gebied waar men wijnen vervaardigd van zeer hoge kwaliteit. Indien een dergelijke wijngaard in een DO gebied ligt mag de wijnmaker het predikaat Vino de Pago Calificado op het etiket vermelden. Tegenwoordig zijn er 2 wijngaarden die dit predikaat Vino de Pago mogen voeren: dit zijn de Dominio de Valdepusa en de Finca Élez, beiden gelegen in Castilla-La Mancha. Het is te verwachten dat meer wijngaarden dit predikaat binnenkort mogen voeren. 

 De rijpingsaanduiding

In Spanje wordt tevens op het etiket gezet hoe lang een wijn heeft gerijpt:
• Crianza: Bij een rode wijn moet de drank tenminste twee jaar in de kelder gerijpt hebben, waarvan minstens 6 maanden op vat. Voor de witte wijn en rosé wijnen geldt dat deze tenminste 1 jaar kelderrijping moeten hebben gehad, waarvan 3 maanden op vat.
• Reserva: de rode Reserva wijnen hebben minimaal 3 jaar kelderrijping gehad, waarvan 1 jaar op vat. Voor de witte wijnen en de rosé geldt een kortere periode. Hiervoor geldt tenminste 2 jaar kelderrijping, waarvan 6 maanden op vat.
• Gran Reserva: dit is een een rode wijn die minimaal 5 jaar heeft gerijpt in de kelder van een bodega waarvan 2 jaar op vat. Witte wijnen en rosé mogen het predikaat na een minimum van 4 jaar kelderrijping voeren, mits 6 maanden op vat.
• Joven (vroeger ‘Sin Crianza’): joven betekent ‘jong.’ Deze wijn is niet gerijpt, of voor een periode van minder dan 6 maanden. Dit type wijn is al jong op drink. 

 Spaanse wijnstreken